| Card | Table | RUSMARC | |
|
|
Исхакова, Г. Ф. Структурно-семантические особенности междометий в башкирском языке: выпускная квалификационная работа по направлению подготовки 44.03.05 Педагогическое образование (с двумя профилями подготовки). Программа: Родной (башкирский) язык и литература, русский язык [Электронный ресурс]: : на башкирском языке / Г. Ф. Исхакова; Уфимский университет науки и технологий, Стерлитамакский филиал, факультет башкирской и тюркской филологии, кафедра башкирской филологии ; научный руководитель З. И. Саляхова. — Стерлитамак, 2024. — 61 с. — <URL:https://elib.bashedu.ru/dl/diplom/SF/2024/FBF/IskhakovaGF_44.03.05_ZBRYA_bak_2024_VKR.pdf>.Record create date: 11/19/2024 Subject: Башкирский язык; бакалавриат; ВКР; междометия UDC: 811.512.141 LBC: 81.632.2 Collections: Квалификационные работы бакалавров и специалистов; Общая коллекция Allowed Actions: –
*^% Action 'Read' will be available if you login and work on the computer in the reading rooms of the Library
Group: Anonymous Network: Internet |
Document access rights
| Network | User group | Action | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Library BashGU Local Network | Authenticated users |
|
||||
| Library BashGU Local Network | All | |||||
| Internet | Authenticated users |
|
||||
|
Internet | All |
Table of Contents
- Инеш
- БЕРЕНСЕ БҮЛЕК. ХӘҘЕРГЕ БАШҠОРТ ТЕЛЕНДӘ ЫМЛЫҠТАР
- Ымлыҡтарҙы өйрәнеү тарихы
- Ымлыҡ тураһында төшөнсә
- 1.3 . Башҡорт теле дәрестәрендә ымлыҡтарҙы өйрәнеү мәсьәләләре
- Башҡорт теле дәрестәрендә ымлыҡтарҙы өйрәнеүгә өйрәнеүгә “Морфология” бүлеген үткәндә ни бары 3 сәғәт ваҡыт бүленә. Был аҙ ғына ваҡыт эсендә ымлыҡтарҙы нигеҙҙә морфологик күренеш булараҡ ҡына өйрәнеү маҡсат итеп ҡуйыла, һәм был һүҙҙәрҙең телмәрҙәге фу...
- Шул уҡ ваҡытта мәктәп дәреслектәрендә бирелгән билдәләмәнән күренеүенсә, йәғни ымлыҡтарҙың “кешеләрҙең төрлө тойғоһон, хайуандарҙың, ҡош-ҡорттарҙың, тәбиғәттәге башҡа предметтарҙың, күренештәрҙең тауыштарын, хайуандарҙы, ҡош-ҡорттарҙы саҡырыу йәки ҡыу...
- Уҡытыусы “Ымлыҡ” темаһын үткәндә нигеҙҙә дәреслектәрҙәге күнегеүҙәргә таянып эш итә, ләкин шул уҡ ваҡытта өҫтәлмә дидактик материалдарҙы ла инҡар итеп булмай. Составында ымлыҡтар булған һөйләмдәрҙе матур әҙәбиәттән уҡытыусы үҙе лә табып файҙалана ала,...
- Ымлыҡтарға тәүге аңлатма биргәндә, уларҙың белдергән һәр типик мәғәнәһен асыу өсөн миҫалдарға күҙәтеү ойошторорға кәрәк. Миҫалдарҙа кешеләрҙең тойғоларын, предмет тауыштарын белдереүсе, хайуандарҙы, ҡош-ҡорттарҙы саҡырыу өсөн ҡулланыла торған, төрлө п...
- Ымлыҡтарҙың мәғәнәләре яғынан төрҙәргә бүленеүе махсус һайланған һөйләмдәрҙе тикшереү менән аңлатыла.
- Ымлыҡтарҙың коммуникатив-экспрессив ролен төшөндөрөү, уларҙы һөйләү һәм яҙыу эшмәкәрлегендә дөрөҫ ҡулланырға өйрәтеү өсөн тағы ла түбәндәге типтарҙағы күнегеүҙәр эшләтергә мөмкин:
- 1) текстарҙа ымлыҡтарҙың ни өсөн ҡулланылғанын, урынлы һәм дөрөҫ ҡулланылыу кимәлен билдәләтеү;
- 2) ымлыҡтар ингән текст биреп, уның ымлыҡтарҙан башҡа әҙерләнгән вариантын күрһәтеп, уларҙы аналитик сағыштырыу, ымлыҡтарҙың текстағы, телмәрҙәге роле тураһында уҡыусыларҙы һөҙөмтәгә килтереү;
- 3) ымлыҡтар ҡулланып хикәйә төҙөтөү, хикәйәләрҙә ымлыҡтарҙың дөрөҫ ҡулланылыу кимәлен билдәләтеү, һөйләтеү;
- 4) ымлыҡтар ингән текстар буйынса, текстағы ымлыҡтарҙы һаҡлап, изложение яҙҙырыу;
- 5) ымлыҡтар ҡулланылған текстарҙы ҡысҡырып уҡытыу, ымлыҡтарын һаҡлап, йөкмәткеһен һөйләтеү һ.б.
- Ымлыҡтарҙың дөрөҫ яҙылышын һәм улар эргәһендә тыныш билдәләренең ҡуйылышын тулы килеш танып белеү күнегеүҙәре эшләтеү, үтәлеште анализлатыу, эш-һөҙөмтәләрен йомғаҡлау йүнәлешендә аңлатырға мөмкин.
- Ымлыҡтар булған текстарҙы уҡырға, телмәрҙә ымлыҡтар ҡулланырға өйрәтеүгә текстарҙы ҡысҡырып уҡытыу, уларҙы уҡығанда күҙ алдына килгән картинаны, ваҡиғаны йәки йөкмәткене текстағы ымлыҡтарҙы һаҡлап һөйләтеү иң эффектлы алымдарҙан һанала.
- Дәреслектәрҙә шулай уҡ ымлыҡтарҙың телмәрҙәге роленә, уларҙың хис-тойғо, эмоционаллек белдереүсе сара икәнлегенә уҡыусыларҙың иғтибарын тупларға кәрәк, сөнки балаларҙың яҙма һәм һөйләү телмәрҙәрендә теге йәки был ымлыҡтың телмәр ситуацияһына ярашлы ҡу...
- 1-се дәрестә, ғәҙәттә, ымлыҡтар тураһында дөйөм төшөнсә бирелә. Был эште уҡытыусы проблемалы ситуация тыуҙырыу ылымы менән башҡарһа, дәрес маҡсатҡа ярашлыраҡ үтә. Ымлыҡтар “Морфология” бүлегенең һуңғы темаһы, тимәк, уҡыусыларҙың быға тиклемге дәрестәр...
- – Уҡыусылар, һеҙ ниндәй ымлыҡтарҙы беләһегеҙ?
- – Ымлыҡтар ниндәй һүҙҙәр улар?
- – Ымлыҡтарҙың ниндәй төрҙәре бар?
- Был осраҡта уҡыусылар ҡуйылған һорауҙарға дөрөҫ, тулы яуап бирә ала тип әйтеп булмай, ләкин уларҙың уйланыуы, фекер йөрөтөүе артабан яңы материалды ныҡлы, аңлы, ижади үҙләштереүгә ярҙам итә. Ошондай эш алымынан һуң, дәрестә ҡуйылған бурысты артабан ко...
- Уҡыусылар бирелгән һөйләмдәрҙе уҡыйҙар, ымлыҡтаҙы табып, уның ниндәй хис-тойғоно белдереүен аңлаталар. Был осраҡта алда ҡуйылған һорауҙарға тулыраҡ яуап алырға ла тырышырға кәрәк. Уҡыусылар уҡытыусы ярҙамында ымлыҡтарҙың шатланыуҙы, ҡыуаныуҙы, икеләне...
- Ошо бурыс хәл ителгәс, уҡыусылар дәреслектәге күнегеүҙе телдән башҡаралар. Күнегеүҙе эшләгәндә уҡытыусы уҡыусыларҙан кешеләрҙең төрлө тойғоһон, шатлығын, ҡыуаныуын белдергән һүҙҙәрҙе таптыра, шул уҡ ваҡытта был һүҙҙәрҙең һан, эйәлек, хәбәрлек заты, ки...
- Артабан яңы материалды нығытыу өлөшөндә уҡытыусы дәреслектәге күнегеүҙәрҙең береһен эшләтә, ләкин был осраҡта һөйләмдәрҙе күсереп яҙҙырыу, ымлыҡтарҙың аҫтына һыҙҙырыу йәки һөйләмдәрҙе уҡытыу, ымлыҡтарҙың мәғәнәләре тураһында әйттереү менән генә сиклән...
- Уҡытыусы дәресте йомғаҡлау өлөшөндә башҡорт теленең ымлыҡтарға ифрат бай булыуын, яһалышы яғынан уларҙың түбәндәге өс төргә бүленеүен уҡыусыларға төшөндөрә:
- 1) тамыр ымлыҡтар (әй, их, бәй, ай, һай, ура һ.б.);
- 2) ымлыҡтарға күскән үҙаллы һүҙҙәр (атаҡ-атаҡ, әллә һ.б.);
- 3) бөтөн һүҙбәйләнештән торған ымлыҡтар (ҡара һин уны, бына һин уны, шул ғына етмәгәйне һ.б.).
- Өйгә әҙәби әҫәрҙәрҙән кешеләрҙең төрлө тойғоһон белдергән һүҙҙәр булған һөйләмдәр һайлап яҙыу, уларға синтаксик анализ яһау һәм ымлыҡтарҙың ниндәй хис-тойғоно белдереүен, авторҙың теге йәки был һөйләмдә ни өсөн тик ошо ымлыҡты ғына ҡулланыуын ...
- 2-се дәрестә ымлыҡтарҙың мәғәнәүи төркөмдәргә бүленешен һәм уларҙан һүҙҙәр яһалыу мөмкинлеген аңлатыу маҡсат итеп ҡуйыла. Был дәрестә уҡыусыларға ымлыҡтарҙың, белдергән мәғәнәләренә ҡарап, түбәндәге төрҙәргә бүленеүен төшөндөрөргә кәрәк:
- 1) кешеләрҙең хис-тойғоһон, төрлө күренештәргә, эш-хәрәкәткә, предметтарға мөнәсәбәтен аңлатҡан һүҙҙәр (ах, их, уф, ай, аһ, һай-һай һ.б.);
- 2) төрлө предметтарҙың, күренештәрҙең тауыштарына оҡшатып яһалған һүҙҙәр (сут-сут, бип-бип-бип һ.б.);
- 3) хайуандарҙы, ҡош-ҡорттарҙы саҡырыу йәки ҡыуалауҙы белдергән һүҙҙәр (һәү-һәү, тиби-тиби, сип-сип һ.б.).
- Шул уҡ ваҡытта уҡытыусы был дәрестә кешеләрҙең хис-тойғоһон, төрлө күренештәргә, эш-хәрәкәткә, предметтарға мөнәсәбәтен аңлатҡан һүҙҙәр менән төрлө предметтарҙың, күренештәрҙең тауыштарына оҡшатып яһалған өноҡшаш һәм төрлө предметтарға, күренештәргә, ...
- Бында шуныһы мөһим: өноҡшаш һүҙҙәр менән һыноҡшаш һүҙҙәр ҙә, ымлыҡтар кеүек, “телмәрҙә үҙенсәлекле функцияға эйә, улар телмәргә асыҡлыҡ, интонацион биҙәктәр индерә; һөйләүсенең предметтарға, күренештәргә мөнәсәбәтен асығыраҡ күрһәтеүгә ярҙам итә, ләки...
- Был маҡсатты тормошҡа ашырыу өсөн дә уҡытыусының өҫтәмә материалдарға нигеҙләнеүе һәм дәреслектәге күнегеүҙәрҙе файҙаланыуы мөһим.
- 3-сө дәрестә ымлыҡтарҙың дөрөҫ яҙылышы, улар эргәһендә тыныш билдәләренең ҡуйылышы аңлатыла, шулай уҡ ымлыҡтарҙы яҙма һәм һөйләү телмәрендә ҡулланырға, дөрөҫ интонация менән уҡырға өйрәтеү ҙә бурыс итеп ҡуйыла.
- Уҡытыусы бөтә тема буйынса үтелгәндәрҙе йомғаҡлау маҡсатында, уҡыусыларҙан бәләкәй генә хикәйә яҙҙыра. Артабанғы дәрестәрҙә лә ымлыҡтарҙы ҡабатлау буйынса эш төрҙәрен планлаштыра. Мәҫәлән, бындай эштәрҙе “Өндәш һүҙ”, “Тура һәм ситләтелгән телмәр” тема...
- Ябай һөйләм синтаксисын үткәндә, уҡыусыларға ымлыҡтарҙың синтаксик функциялары хаҡында тулыраҡ мәғлүмәт бирелергә мөмкин, йәғни ҡайһы бер ымлыҡтарҙың һөйләмдә үҙаллы һөйләм киҫәге, хатта диалогтарҙа кәм һөйләм булып килеүе тураһында ла уҡыусыларға кон...
- 2.1. Башҡорт телендәге ымлыҡтарҙың төҙөлөшө
- 2.2. Башҡорт телендә ымлыҡтарҙың семантик үҙенсәлектәре
- 2.3. Башҡорт телендә саҡырыу-ҡыуыу һүҙҙәре
- ЙОМҒАҠЛАУ
Usage statistics
|
|
Access count: 1
Last 30 days: 1 Detailed usage statistics |